Sử dụng thơ ca, văn vần trong công tác cổ vũ, tuyên truyền - Một cách làm hiệu quả cần được chú trọng thực hiện trong điều kiện mới

Cụ Hồ nói có sai đâu,
Tăng gia sản xuất, làm giàu nước ta.
Trồng khoai, trồng đậu, trồng cà,
Tăng gia sản xuất, nuôi gà, nuôi heo.
Ruộng cấy lúa, bãi trồng ngô,
Đất đồi trồng sắn, cũng no với đời.
Yêu anh, em nhắn gửi lời
Ta no, ta đánh tiệt nòi thực dân.
Vườn em tuy nhỏ, anh ơi!
Cũng dăm gốc mía, cũng mười luống rau.
Bao giờ ta lại gặp nhau
Mía thời ngọt giọng, canh rau mát lòng.
Đó là những bài ca, câu hát thể hiện sự thi đua giữa hậu phương với tiền tuyến, rất dễ nhớ, dễ thuộc và tràn đầy nhiệt huyết cách mạng, như:
Người ra trận đổ máu hồng
Ta ra cánh đồng ta đổ mồ hôi
Qua nương, xuống ruộng, lên đồi
Ta cày, ta cấy, ta cười, ta ca
Rằng Hồ Chủ tịch dạy ta
Tăng gia sản xuất cũng là đánh Tây
Hay như những câu thơ theo kiểu văn vần nhằm khích lệ tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm đã một thời vang lên ở khắp các thôn, làng :
Một yêu em gắng tăng gia
Hai yêu em có đàn gà đầy sân
Ba yêu làm cỏ, bỏ phân
Bốn yêu sớm tối chuyên cần tưới rau
Năm yêu chăm chỉ bắt sâu
Sáu yêu nương sắn, giàn bầu, chuồng chim
Bảy yêu đàn lợn mới thêm
Tám yêu dãy chuối, lại kèm rặng khoai
Chín yêu khóm mía cao cao
Mười yêu cần kiệm, dân giàu, nước sang
Rồi nội dung cổ vũ cho phong trào thi đua diệt giặc dốt, với những câu ca thúc giục, nhắc nhở mọi người: 
“Dốt thì dại, dại thì hèn"[1]
Cùng nhau diệt dốt, ta liền thi đua
Anh về thưa với Thầy U
Rằng em không lấy chồng mù chữ đâu.
Đó là những bài thơ ca, câu văn vần trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân, đế quốc để giành độc lập cho dân tộc, tự do cho Nhân dân và thống nhất Tổ quốc. Còn trong giai đoạn phát triển hiện nay, thơ ca, văn vần tuy không được chú trọng nhiều như trước nhưng vẫn đang thực hiện tích cực chức năng cổ vũ, tuyên truyền. Gần đây, để tuyên truyền chủ trương hợp tác 4 nhà trong phát triển kinh tế, một Bí thư Chi bộ ở tỉnh Bình Dương cũng đã sáng tác những vần thơ rất cụ thể:
Muốn cho phát triển nước nhà
Theo kịp thế giới trên đà đi lên
Phải cần hợp tác bốn bên
Nhà nông, Nhà nước bên Nhà kinh doanh
Cùng Nhà khoa học chuyên ngành
Làm ra sản phẩm cạnh tranh thị trường…
Và để đẩy mạnh việc học tập và làm theo Bác, nhiều đơn vị lực lượng vũ trang đã tập trung xây dựng các mô hình với nội dung rất dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, như “Siết chặt kỷ cương, tăng cường điều lệnh/Trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”.
Trong bối cảnh bùng nổ thông tin, internet và mạng xã hội bao kín cuộc sống của chúng ta, cứ tưởng rằng việc sử dụng thơ ca, văn vần sẽ ít được giới trẻ đón nhận. Nhưng thật bất ngờ, việc sử dụng thơ ca, văn vần kết hợp với âm nhạc đã và đang gợi mở ra xu hướng tuyên truyền mới, mang tính tích cực như cách thể hiện của ca sĩ Đen Vâu với một số câu đã trở thành trend trong giới trẻ, như: “mang tiền về cho mẹ/ Đừng mang ưu phiền về cho mẹ”, và việc khéo léo chơi chữ theo vần điệu trong bài hát để nêu một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng cũng rất thấm: “Đưa tiền cho mẹ, mẹ là tiền vệ/  Đừng làm điều xấu, sẽ thành tiền lệ/ Lao động hăng say, hơn cả tiền đề/ Cầm về tiền tốt, đừng có cầm về tiền tệ”... đã được giới trẻ đón nhận một cách rất tự nhiên và nhân bản.
Như vậy, thơ ca, văn vần đã và đang góp phần nâng cao tri thức đời sống bằng chính cách riêng của nó mà hiệu quả thì không thua bất cứ hình thức truyền đạt nào. Bên cạnh đó, với chức năng giao tiếp, tình cảm, thơ ca có sức mạnh và sức lan tỏa mạnh mẽ, tác động mãnh liệt vào tình cảm, tư tưởng và hành động của mỗi người. Do đó với đặc điểm gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, dễ lan tỏa, thơ ca và văn vần rất cần được sử dụng, khai thác trong công tác tuyên truyền miệng và cần được nghiên cứu để có sự đổi mới, tích hợp với âm nhạc, phim ảnh, báo chí, kể cả cần có các giải pháp để thích nghi với điều kiện công nghệ số nhằm góp phần đưa chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước sớm đi vào cuộc sống và nở hoa thơm, kết trái ngọt trên cánh đồng thực tiễn.

Bài, ảnh: Nguyễn Quang Thuỷ

 

---