Lực lượng vũ trang tỉnh: 76 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành

Ngày 25/8/1945, UBND Cách mạng lâm thời của tỉnh được thành lập, đồng thời tiến hành thành lập đội Giải phóng quân - đây là Lực lượng vũ trang (LLVT) đầu tiên của tỉnh (Sau nhiều lần hội thảo, ngày 7/10/2009, Trung tướng Nguyễn Thành Đức - Chính uỷ Quân khu 5 ký Quyết định số 1794/QĐ-BTL công nhận ngày 25/8/1945 là Ngày truyền thống LLVT tỉnh).
Đến tháng 12/1945, Bộ đội giải phóng tỉnh được thành lập cấp phân đội (tương đương cấp Tiểu đoàn), đồng thời tổ chức và huấn luyện lực lượng dân quân ở các xã. Tháng 7/1946, Xứ uỷ Trung Kỳ và Phân ban vận động quốc dân thiểu số Nam Trung bộ thành lập các đội vũ trang công tác, trong đó tỉnh ta có 2 đội, hoạt động ở vùng Mường Hoong, Ngọc Linh, xã Xốp (huyện Đăk Glei) và vùng Đăk Tô, Kon Plông.
Đầu năm 1947, tỉnh thành lập khu căn cứ Mường Hoong - H30 (huyện Đăk Glei), với hơn 100 làng xây dựng được chính quyền cách mạng. Tại căn cứ, 1 đại đội bộ binh được thành lập với hơn 80 cán bộ chiến sĩ, hầu hết là con em nhân dân các dân tộc ở địa phương, lấy phiên hiệu là Đại đội 202. Trong giai đoạn này, các đội vũ trang công tác cũng lần lượt ra đời và hoạt động ở khu vực giáp ranh giữa các huyện: Kon Plông, Đăk Tô và phía Tây hai tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, dọc Quốc lộ 24, phối hợp cùng du kích địa phương bao vây cứ điểm Kon Plông, gây cho địch nhiều tổn thất.
Tháng 6/1948, Tỉnh đội và các huyện đội: H40 (Đăk Glei), H29 (Kon Plông) được thành lập. Giai đoạn này, Tỉnh đội liên tục mở các khoá huấn luyện quân sự ngắn ngày cho cán bộ chỉ huy dân quân du kích. Sự ra đời của Tỉnh đội và các huyện đội đánh dấu bước phát triển mới trong quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của LLVT tỉnh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Đặc biệt, sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, thống nhất đất nước, LLVT tỉnh vừa làm nhiệm vụ bảo vệ chính quyền cách mạng, vừa củng cố lực lượng, tiếp tục truy kích, tiêu diệt bọn nguỵ quân, nguỵ quyền, phản động FULRO và các lực lượng phản động khác không chịu trình diện, tập trung cải tạo.
Đất nước thống nhất, tháng 11/1975, hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum sát nhập thành tỉnh Gia Lai - Kon Tum. Lúc này, LLVT tỉnh mới cùng với nhân dân các dân tộc trong tỉnh nhanh chóng củng cố vùng giải phóng, khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, ổn định đời sống nhân dân; tích cực tham gia củng cố chính quyền cách mạng, trấn áp các phần tử và tổ chức phản động, truy quét tàn quân địch và nhất là làm tan rã về mặt tổ chức, lực lượng FULRO, giữ vững ổn định chính trị; đồng thời, đánh thắng chiến tranh xâm lược biên giới của bọn phản động Pol Pot – IêngXari trên địa bàn tỉnh, tham gia làm tròn nghĩa vụ quốc tế với hai nước bạn Lào, Campuchia.
Ngày 12/8/1991, tỉnh Gia Lai - Kon Tum tách thành hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum. Đến ngày 23/9/1991, Bộ CHQS tỉnh được thành lập lại do đồng chí Đại tá A Sang làm Chỉ huy trưởng. Đồng chí Nguyễn Văn Tiềm - Bí thư Tỉnh ủy kiêm Bí thư Đảng ủy Quân sự tỉnh. Theo đó, LLVT tỉnh thường xuyên làm tốt công tác tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác quốc phòng, quân sự địa phương; kịp thời xử lý các tình huống, nhất là có nhiều biện pháp thiết thực không để xảy ra bạo loạn chính trị trên địa bàn tỉnh, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội tỉnh nhà.
Hiện nay, LLVT tỉnh luôn phát huy vai trò nòng cốt tham mưu cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, chủ động phối hợp, nhận định, đánh giá tình hình, phát hiện và xử lý có hiệu quả các tình huống, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp nâng cao chất lượng tổng hợp, xây dựng LLVT tỉnh vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, nhất là xây dựng LLVT tỉnh vững mạnh về chính trị, thực hiện có hiệu quả khâu đột phá về xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, xây dựng cảnh quan môi trường; chấp hành nghiêm quy định tổ chức xây dựng lực lượng, đối ngoại quân sự, bảo đảm hậu cần, kỹ thuật. Đảng bộ Quân sự tỉnh thường xuyên đổi mới phương pháp, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp uỷ, tổ chức đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Với những đóng góp to lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước, LLVT tỉnh đã được Đảng, Nhà nước, Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh tặng nhiều phần thưởng cao quý. Trong đó, LLVT tỉnh cùng với 32 tập thể và 20 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân; được Nhà nước tặng thưởng 1 Huân chương Sao vàng, 1 Huân chương Hồ Chí Minh, 1 Huân chương Quân công hạng Nhất (chung cho 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum), 1 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba.

Bài, ảnh: Lương Thanh Nghị